De leeuw
Leeuwen zijn de grootste en meest sociale van de afrikaanse katachtigen. Leeuwen wegen twee maal zoveel als luipaarden. Mannetjes leeuwen hebben manen waardoor ze groter lijken en waardoor ze beschermd worden tegen beten. Ze zijn anderhalf maal (250 kg) zo zwaar als de vrouwtjes (180 kg). Leeuwen worden in het wild tien à veertien jaar oud.
Van alle katachtigen is de leeuw de enige die in groepen leeft. Het mannetje is de leider van een harem; een groepje leeuwinnen met hun jongen. De vrouwen jagen, terwijl het mannetjes zich vrijwel alleen bezighoudt met het bewaken van het territorium. Jonge mannetjes worden uit de groep gezet als ze volwassen worden. Zij hebben geen harem en leven vaak alleen of in mannengroepjes bij elkaar. Als ze groot en sterk genoeg zijn, dagen ze de leeuwen die wél een harem hebben, uit. De vrouwtjes willen graag een sterke man. Zij zullen een nieuwe baas daarom altijd accepteren. Als een mannetje een groep overneemt en een ander mannetje verdringt
vermoord hij de jongen in de groep die niet van hem zijn.
Pasgeboren leeuwen worden welpen genoemd. Een leeuwin werpt na een zwangerschap van drie maanden 1 tot 5 jongen. De leeuwin werpt haar jongen buiten de groep, op een veilige plaats tussen de struiken. De welpen drinken dan zo’n 8 weken bij de moerder. Als de leeuwin op jacht gaat, blijven de welpjes alleen achter. De jongen hebben vlekjes die lijken op de schaduw van de bladeren van het struikgewas. Ze zijn dus goed gecamoufleerd. Als ze ouder worden verdwijnen de vlekken. Hyena’s en andere roofdieren loeren nog wel eens op zo’n nestje alleengelaten welpen. De sterftekans voor welpen is erg groot.
Als de welpen kunnen lopen, gaan ze terug naar de groep waar alle leeuwinnen gezamenlijk voor de jongen zorgen. Ook de vrouwtjes zonder jongen likken de jongen en beschermen ze. Als de jongen zo’n drie maanden oud zijn, gaan ze mee op jacht. Na twee jaar kunnen ze op eigen benen staan. Dan worden ze uit de groep verstoten en moeten ze voor zichzelf zorgen. Een van de natuurlijke vijanden van leeuwen zijn mannelijke leeuwen die grondgebied zoeken.
Leeuwen leven in Afrika bezuiden de Sahara (Zuid-Afrika, Zimbabwe, Namibië, Botswana en Mozambique), maar er is ook een kleine, geïsoleerde populatie Aziatische leeuwen in Gir Forest in het westen van India. Ze zijn te vinden in open terrein met verspreid staanden bomen en struikgewas, bosachtig gebied, maar kunnen ook in semi woestijn. Ze geven de voorkeur aan terrein met dekking om van daaruit te jagen en als schuilplaats voor de jongen.
Leeuwen zijn echte vleeseters. Vrouwtjes meestal jagen op middelgrote dieren, zoals gazellen, gnoes en zebra’s, terwijl de grotere mannetjes zijn gespecialiseerd in de jacht langzame grote dieren zoals buffels en giraffen. Leeuwen jagen meestal ’s nachts. De leeuwinnen jagen vaak in een groep. Ze sluipen op hun prooi af. Hoewel ze een snelheid van 60 km per uur kunnen halen, zijn de meeste van hun prooidieren sneller en daarom moeten ze hun prooi tot op zo’n 30 meter besluipen voordat ze toeslaan. De prooi wordt bij de nek gegrepen, en verstikt.
Als het dier dood is, mag het mannetje als eerste eten. Met de scherpe hoektanden wordt de prooi opengescheurd. Hij eet eerst de ingewanden. In de darmen zitten de vitaminerijke grassen die de prooi heeft gegeten en dat is ook voor een leeuw gezond. Als het mannetje genoeg heeft gehad, mogen de vrouwtjes en de jongen. Een enkele keer eten leeuwen de restjes die door hyena’s zijn achtergelaten.
Prooidieren blijven meestal rustig als ze een leeuw zien op een veilige afstand, aangezien de leeuw over het algemeen niet het uithoudingsvermogen heeft voor een langdurige achtervolging.
“Leeuw” in lokale Afrikaanse talen:
Afrikaans: Leeu
Zulu: Ngonyama
Shangaan: Nghala
Tswana: Tau
Swahili: Simba
Shona: Shumba
Ndebele: Isilwane
Venda: Ndau
Siswati: Ngwenyama
Sotho: Tau
Lozi: Tau
Yei: Undavu
